"Drogą, na której zeszły się wysiłki dyplomatyczne Prus z polityką Rosji, stała się sprawa Polski. Śmierć drugiego Sasa, Augusta III, otwierała okres bezkrólewia i stawiała problem obsadzenia tronu polskiego, na którym caryca chciała widzieć Stanisława Poniatowskiego, związanego przez matkę z potężną, rusofilską rodziną Czartoryskich. Ponieważ Austria nie zdradzała gotowości do popierania tego kandydata, caryca uznała, że należy w tej sprawie porozumieć się z drugim sąsiadem Polski, mianowicie z Prusami.
Toteż 11 czerwca 1764 roku doszło do przymierza rosyjsko-pruskiego, w którym oficjalnie oba państwa obiecywały sobie pomoc w wypadku agresji z jakiejkolwiek strony, równocześnie zaś wykluczały wszelkie próby poważniejszych reform ustrojowych w Polsce. W ten sposób Fryderyk II jak najbardziej świadomie zagwarantował utrzymanie słabości państwa polskiego, by następnie zapewnić sobie realizację swych celów.
Z chwilą gdy na tronie polskim zasiadł Stanisław August Poniatowski, Fryderyk II przez swoich posłów pilnie śledził to, co się w Polsce działo, czuwając by nie przeprowadzono żadnych reform. W razie potrzeby mieszał się w wewnętrzne sprawy Polski, popierał dysydentów, występował przeciwko konfederatom barskim* walczącym z królem i z supremacją Rosji w Rzeczpospolitej. (...) Gdy wreszcie Rosja mimo paru lat walki z konfederatami nie mogła doprowadzić do uspokojenia Polski, [Fryderyk II] wysłał do Petersburga swojego brata Henryka w celu zaproponowania Katarzynie II rozbioru Polski i uspokojenia jej własnymi siłami. Manewr ten udał się. Rosja zgodziła się na okrojenie Polski" .... itd.
[w:] "Historia Niemiec" - Ossolineum 1990, str. 377 nn
* Konfederacja barska (1768-1772) – zbrojny związek szlachty polskiej utworzony w Barze na Podolu 29 lutego 1768 roku, z zaprzysiężeniem aktu założycielskiego w obronie wiary katolickiej i niepodległości Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko: kurateli Imperium Rosyjskiego, królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierającym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji było zniesienie ustaw narzuconych przez Rosję, a zwłaszcza dających równouprawnienie dysydentom.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Konfederacja_barska
czytaj również
* Michał Wielhorski herbu Kierdeja (ur. ok. 1730 zm. ok. 1814) – kuchmistrz wielki litewski od 1763, poseł konfederacji barskiej do Francji, pisarz polityczny. Kiedy wykształciła się Generalność konfederacji, Wielhorski został przez nią posłany w styczniu 1770 r. do Paryża jako oficjalny przedstawiciel władz barskich przy dworze wersalskim. Miał działać na rzecz wyniesienia na tron polski kandydata króla francuskiego przy uzyskaniu od niego gwarancji poszanowania postulatów szlachty. We Francji nawiązał stosunki z oświeceniowymi myślicielami, Gabrielem Mably i Janem Jakubem Rousseau, w celu uzyskania od nich rad ustrojowych dla przyszłej, odrodzonej przez spodziewane zwycięstwo konfederatów, Rzeczypospolitej.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Michał_Wielhorski_(kuchmistrz_litewski)
