Proces Komandorów

tablica na kościele św. Michała Archanioła w Gdyni Oksywiu w sąsiedztwie cmentarza

Dzisiaj powędrowałem śladem komandora Jerzego Staniewicza (1903-1952), syna prawnika Justyna Staniewicza. W 1914 Jerzy rozpoczął naukę w rosyjskim gimnazjum państwowym, maturę złożył jako ekstern w Wilnie w 1923. W 1919, mając zaledwie 16 lat, wstąpił ochotniczo do oddziałów 5. Dywizji Syberyjskiej. Wrócił do Polski wraz z rodziną w 1921, niespełna rok później powołany został do wojska najpierw w batalionie szkolnym 30 pa w Wilnie, a następnie w Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po jej ukończeniu w 1924 przyjęty do powołanej przez marszałka Piłsudskiego Oficerskiej Szkoły Marynarki Wojennej w Toruniu, którą ukończył 3 lata później ze stopniem ppor. marynarki. Następnie ukończył we Francji w Tulonie roczny kurs broni torpedowej, po czym objął dowodzenie szkolnym okrętem torpedowym ORP "Ślązak". Był również oficerem torpedowym w Sztabie Dowództwa Floty. Od 1937, już jako kapitan marynarki kierował Wydziałem Mobilizacyjnym Dowództwa Floty. W Kampanii Wrześniowej był obrońcą Helu. 2 października 1939 dostał się do niewoli, trafił do oflagu X B Nienburg, a następnie XVIII C Spittal i II C Woldenberg (Dobiegniew).
W Polsce po zakończeniu wojny został powołany do służby w Marynarce Wojennej, gdzie awansował, pełniąc odpowiedzialne funkcje w Sztabie Głównym Marynarki Wojennej i w Sztabie Generalnym WP. (...) Zatrzymany w grudniu 1951 r. przez Główny Zarząd Informacji MON, został bezpodstawnie oskarżony o działalność szpiegowską i dywersyjną w tzw. "procesie komandorów", został skazany na karę śmierci. Zamordowany 12 grudnia 1952 r. w więzieniu mokotowskim w Warszawie.
Śledztwo przeciwko niemu prowadził GZI MON, jednak część zadań śledczych i operacyjnych wykonywał również Zarząd Informacji Marynarki Wojennej, którym kierował kmdr Jerzy Szerszeń, a jego doradcą sowieckim był kmdr por. Nikołaj Prystupa. Szczególnie brutalny w śledztwie miał być szef sekcji śledczej mjr Eugeniusz Niedzielin oraz kpt. Mikołaj Kulik.

Najwyższy Sąd Wojskowy postanowieniem z 24 kwietnia 1956 r. uchylił wyrok skazujący. Dopiero niedawno szczątki komandora Jerzego Staniewicza zostały odnalezione przez zespół IPN pod kierownictwem prof. Krzysztofa Szwagrzyka 23 maja 2013 r. w kwaterze "Ł" Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.

https://pl.wikipedia.org/wiki/JerzyStaniewicz
https://pl.wikipedia.org/wiki/Spisekkomandorów
http://ipn.gov.pl/pl/aktualnosci/35348,Uroczystosc-wreczenia-not-identyfikacyjnych-22-rodzinom-ofiar-totalitaryzmu-sowi.html

Teraz czytam, dzięki niezastąpionej pani Wiesławie, że Jaruzelski w stanie wojennym przypomniał sobie o "zasługach" majora Eugeniusza Niedzielina i awansował go do stopnia pułkownika ... Jednak od razu przypomnę, że tak na dobre, już w III RP, stalinowcy i staliniątka powrócili do łask dopiero dzięki Brąkowi Komorowskiemu, z wiadomych względów.

PS - Polska Marynarka Wojenna od lat starała się o sprowadzenie prochów admirała do Gdyni. Jedyny syn admirała Horacy Unrug (zmarł 22.10.2012) wielokrotnie przypominał - "Ojciec zastrzegł sobie, żebym nie dopuścił do tego, żeby był przeniesiony do Polski, dopóki jego koledzy zamordowani w okresie stalinowskim nie dostaną przynajmniej takiego samego pogrzebu jak on". Ostatnio dzięki m. in. pracom zespołu prof. Krzysztofa Szwagrzyka udało się zidentyfikować szczątki niektórych towarzyszy broni Józefa Unruga.